گروه سیاسی - رجانیوز: دکتر فریدون عباسی دوانی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی از دانشمندان هسته ای است که موساد در ترور ایشان ناکام بوده و سابقا نیز ریاست سازمان انرژی هسته ای را عهده دار بوده است،.
به گزارش رجانیوز؛ وی فردی اصلح برای نقد فنی سرنوشت صنعت هسته ای ایران پس از توافق وین می باشد و در یادداشتی که در دو شماره منتشر خواهد شد به سابقه راکتور 40 مگاوات اراک پرداخته و سرنوشتی که پس از توافق وین به آن دچار خواهد شد را مشخص نموده است.
در ادامه بخش اول این یادداشت از نظر می گذرانید.
در مورد راکتور آب سنگین اراک باید با دقت بیشتری صحبت کرد. وقتی قرار است برای اعمال یک دیدگاه خاص در جهت تعطیلی این راکتور اقدام شود، افرادی هم مامور می شوند پیش قدم شوند و حتی از شرف و آبروی خود نیز هزینه کنند تا آن اقدام را توجیه نمایند. برای منحرف کردن ذهن نمایندگان محترم مجلس و فریب مردم اظهار می دارند که اگر این راکتور تکمیل و راه اندازی می شد حادثه ای مانند حادثه چرنوبیل در ایران اتفاق می افتد. این سوال مطرح است که به چه دلیل یک استاد دانشگاه که ادعا می کند حق استادی بر گردن خیلی از اساتید محترم دارد و خود در دورانی مسئولیت مستقیم کار را بر عهده داشته است، امروز اینگونه غیر علمی و با جو سازی در بی ارزش جلوه دادن دستاوردهای علمی و فنی کشور سخن می گوید؟
برای روشن شدن موضوع لازم است به نکات زیر دقت شود:
الف) استفاده از سوخت با غنای طبیعی، مستلزم بکارگیری مواد کندکننده‌ی ویژه است:
آب سنگین به دلیل سطح مقطع جذب پایین نوترون (1000 برابر کمتر از آب معمولی) می‌تواند مبنای فناوری رآکتور هسته‌ای قرار گیرد.
به دلیل مشابه، امکان استفاده از گرافیت نیز وجود دارد. هر چند به دلیل جامد بودن، مزایا و معایب خاص خود را در مقایسه با آب دارد.
رآکتورهای تحقیقاتی و قدرت متعددی با تکیه بر کندکننده‌ی آب سنگین ساخته شده است: CANDU، CIRUS، AHWR.
ب) رآکتور اراک یک رآکتور تحقیقاتی آب سنگین است.
پروژه در سال 1377 شروع شده و تا سال 1384 حدود6 % پیشرفت داشته است.
تا مرداد ماه سال 1392، بالغ بر86 % پیشرفت فیزیکی داشته است.
ج) مزایای انتخاب این نوع رآکتور:
استفاده از غنای طبیعی (بدون غنی‌سازی)
استفاده از تجارب صنعت نفت به عنوان زمینه‌ساز برای طراحی و ساخت کارخانه‌ی تولید آب سنگین
تجربه‌ی توأمان ساخت رآکتور با قدرت متوسط 40 مگاوات برای انجام آزمون‌های مختلف و کسب تجربه در زمینه‌ی نیروگاه‌سازی.
آزمایش‌های نوترونی، آزمایش‌های ترموهیدرولیکی، تولید رادیوایزوتوپهای کاربردی، پرتودهی مواد.
د) دستاوردهای طراحی و ساخت راکتور اراک
ایجاد امکان طراحی و ساخت سوخت هسته‌ای و اجزاء آن.
ایجاد امکان آزمایش‌های مورد نیاز جهت توسعه‌ی توانمندی‌های طراحی.
ایجاد و ارتقای توانمندی در زمینه‌ی شبیه‌سازی و محاسبات نوترونی و ترموهیدرولیک رآکتور.
ایجاد توان طراحی رآکتورهای هسته‌ای.
شکل‌گیری شبکه‌ی تأمین و تولیدکنندگان تجهیزات مورد نیاز برای ساخت رآکتورهای هسته‌ای. اولین قدم در زمینه‌ی ساخت نیروگاه.
ایجاد اعتماد به نفس در بخش خصوصی برای مشارکت در ساخت تجهیزات با استانداردهای هسته‌ای.
این رآکتور، یکی از تجارب ارزشمند مدیریت توانمندی‌های مختلف اما پراکنده‌ی کشور که حاصل آموزش‌های دانشگاهی داخل کشور در یک محصول مشترک با استانداردهای خاص و ایمنی بالا است.
ه) ایمنی هسته‌ای و حادثه‌ی چرنوبیل
کارکرد ایمن تأسیسات هسته‌ای (از معدن تا مصرف سوخت) موضوع مورد بررسی در مقوله‌ی ایمنی هسته‌ای است.
مجموعه‌ی عوامل مؤثر بر ایمنی، با کمیّت امید به زندگی (بر حسب روز) بیان می‌شود.
به عنوان مثال سقوط هواپیما معادل 200 روز کاهش ایجاد می‌کند.
مجموعه‌ی فعالیت‌های هسته‌ای، معادل 0.001 روز کاهش ایجاد می‌کند.
صنعت هسته‌ای، صنعتی ایمن و با کمترین مقدار مخاطرات در زندگی بشر است.
رآکتور چرنوبیل، یک رآکتور 3000 مگاوات (حرارتی) گرافیتی با خنک‌کننده‌ی آب سبک بوده است.
این رآکتور دارای 190 تن سوخت با غنای 2% بوده است.
به دلیل نقص طراحی، این رآکتور امکان ناپایدار شدن و ایجاد حادثه داشته است.
علی‌رغم اطلاع از این نقیصه، اقدام نادرست کاربران در انجام یک آزمایش (بدون هماهنگی با طراحان) زمینه‌ساز حادثه گردیده است.
این حادثه، به عنوان بزرگترین فاجعه‌ی تاریخ صنعت هسته‌ای قلمداد می‌شود.
در طی این حادثه، جمعاً 31 نفر کشته شده است.
و) مقایسه‌ی رآکتور اراک و رآکتور چرنوبیل
مقایسه‌ی توان:
رآکتور اراک، یک رآکتور تحقیقاتی 40 مگاوات حرارتی است؛ در حالی که رآکتور چرنوبیل یک رآکتور قدرت با توان نامی 3000 مگاوات حرارتی بوده است.
مقایسه‌ی سوخت:
سوخت رآکتور اراک مجموعاً 10 تن اورانیوم با غنای طبیعی است؛ در حالی که سوخت رآکتور چرنوبیل بیش از 190 تن اورانیوم با غنای 2% بوده است.
نکته: در زمان حادثه معادل 760 کیلوگرم پلوتونیوم در قلب موجود بوده است.
مقایسه‌ی کندکننده:
در رآکتور اراک از کندکننده‌ی آب سنگین استفاده شده است، در حالی که در رآکتور چرنوبیل از گرافیت استفاده شده است.
جمع‌بندی:
رآکتور اراک، دارای حاشیه‌ی ایمنی بسیار بالایی بوده و دارای قابلیت خودکنترلی می‌باشد.
روشن است که رآکتور اراک را نمی‌توان با رآکتور چرنوبیل مقایسه کرد.
با توجه به تفاوت‌های اساسی در ماهیت این دو، اصولاً زمینه‌ی بروز حادثه‌ای مشابه چرنوبیل در رآکتور اراک وجود ندارد.
به دلیل قدرت کم و ملاحظات ایمنی سخت‌گیرانه، در بدترین شرایط هم مخاطرات جدی (همانند آنچه در چرنوبیل واقع شد) رخ نخواهد داد.
ز) ریشه‌ی باز طراحی راکتور اراک چیست؟
بازطراحی اراک با این فرض مطرح شده است که رآکتور اراک ظرفیتی برای تولید پلوتونیوم با خلوص تسلیحاتی فراهم می‌نماید.
در این راستا، از این مطلب که بدون تغییرات چشمگیر فیزیکی و تنها با مدیریت سوخت مناسب و فناوری نظارتی جدید (نوترینو) امکان کنترل کافی وجود دارد نادیده گرفته شده است.
مسیر و زمان تولید پلوتونیوم با خلوص رآکتور (سوخت) کاملاً متفاوت از پلوتونیوم با خلوص تسلیحاتی است.
مقالات متعددی از سوی محققین آمریکایی یا به نیابت از آنها در زمینه‌ی بازطراحی اراک منتشر شده است.
فشار آمریکا، مهم‌ترین دلیل بازبینی طرح اراک می‌باشد. نظیر همین فشار، در دهه‌ی 90 میلادی به کشور الجزایر نیز برای بازبینی طرح رآکتور «السّلام» وارد شد.
